Zolang de markt niet bereid is meer te betalen voor duurzamer voedsel, kunnen boeren en tuinders daar niet in investeren. Dat blijkt uit de Agro-nutrimonitor 2021, uitgevoerd door de ACM in opdracht van het ministerie van LNV. Voor de NFO, LTO en overige sectororganisaties is dit geen verrassing: in de markt wordt vooral geconcurreerd op prijs. Het is positief dat dit in de monitor wordt erkend.
De sectororganisaties geven aan dat meer samenwerking tussen onderzoek en sectororganisaties nodig is bij de volgende Agro-nutrimonitor. Er zijn nu nog teveel onduidelijkheden en onevenwichtigheden om harde conclusies te kunnen trekken. Ook zou een betere interactie met onderzoekers en andere ketenpartijen beter inzicht geven in marktwerking en hoe duurzaamheid vanuit de markt beloond kan worden.

Marges zeggen niet alles
Het onderzoek concentreert zich op marges in de ketens. Dat geeft maar een beperkt beeld van de werkelijkheid van voedselmarkten. Een marge van 4% betekent voor een grootwinkelbedrijf iets anders dan voor een doorsnee gezinsbedrijf. Er worden daardoor al gauw appels met peren vergeleken. Daarnaast zijn voor supermarkten de omloopsnelheid en omzet veel belangrijkere indicatoren. Ook zijn de effecten van de exportmarkten niet meegenomen in het onderzoek, terwijl veel Nederlandse producten in nabije landen (zoals Duitsland) worden afgezet. Die prijzen en marges blijven buiten beschouwing.

Keurmerken
De Agro-nutrimonitor schenkt vooral aandacht aan biologisch produceren – en constateert dat het aandeel biologische productie nog beperkt is. Er zijn ook andere keurmerken, zoals PlanetProof en Beter Leven. In de toekomst moet het onderzoek daar ook aandacht aan schenken. Boeren en tuinders zijn iedere dag bezig met hoe het beter kan, maar de markt moet wel meedoen. Dat geldt voor alle keurmerken, en ook zonder keurmerk wordt gefocust op verduurzaming door alle partijen in de keten tussen boer en consument.

Uitkopen is niet de oplossing
In de monitor wekt de toezichthouder ACM de suggestie dat door de belasting op gangbare producten te verhogen, de omschakeling naar keurmerken kan worden versneld. Dit kan alleen werken als de middelen daadwerkelijk teruggesluisd worden naar boeren en tuinders, zodat zij daarmee kunnen investeren in verduurzaming. De suggestie van de ACM dat door het beperken van de productie (bijvoorbeeld door uitkoop) de prijs omhoog gaat is een utopie. Als Nederland minder gaat produceren, wordt het product wel uit het buitenland gehaald.